Interview met illustrator Anke Nobel

Vanaf deze week elke woensdag om 10.00 uur een nieuw interview met een illustrator. Illustrator Anke Nobel bijt het spits af.

tekst: Hilde Reurink
illustraties: Anke Nobel

Hallo Anke, vertel eens iets over jezelf.
Ik ben 58 en al 35 jaar actief als zelfstandig illustrator. Voor mij is dit nog steeds het leukste vak dat er bestaat. Ik beschouw het vooral als een ambacht waarvoor vakmanschap, creativiteit en voortdurende inzet (of nieuwsgierigheid?) de belangrijkste vereisten zijn.
Ik woon en werk, samen met mijn partner (grafisch vormgever), in Lelystad. In mijn vrije tijd speel ik met veel plezier percussie in het Amsterdamse straatorkest ‘Toeters en Bellen’ en ga ik graag naar jazzconcerten. Verder wandel en fotografeer ik graag in de natuur, zoals bijvoorbeeld de Oostvaardersplassen waar we vlakbij wonen.

Wanneer besloot je illustrator te worden?
In 1978 besloot ik illustrator te worden. Ik had enkele jaren les gegeven (handvaardigheid) op middelbare scholen maar kwam al snel tot de conclusie dat ik daar niet gelukkig van werd. Omdat tekenen voor mij iets heel vanzelfsprekends was, zoiets als eten, drinken, adem halen, was ik nog niet op het idee gekomen om daar mijn broodwinning van te maken. Net toen ik besloten had dat ik niet wilde doorgaan in het onderwijs kreeg ik een advertentie onder ogen: een reclamebureau was op zoek naar freelance illustratoren. Het was alsof er ineens een lampje in mijn hoofd ging branden; natuurlijk, dat wilde ik! Ik ben met een mapje tekeningen naar dat bureau gegaan en kreeg meteen een opdracht. En zo is het gekomen.

Volgde je een opleiding of cursus tot illustrator?
Mijn opleiding volgde ik aan de Akademie voor Beeldende Vorming in Amersfoort. Je kreeg daar niet alleen les in tekenen maar o.a. ook hout bewerken, metaal bewerken, plastisch vormgeven, ruimtelijk vormgeven, keramiek, textiele werkvormen, grafische technieken. Later, toen ik al als illustrator aan het werk was, volgde ik daarnaast nog parttime opleidingen werktekenen en grafische vormgeving (aan de School voor de grafische vakken te Utrecht). Toen de computer z’n intrede deed ben ik ook daarvoor cursussen gaan volgen om de programma’s te leren beheersen. Nog steeds doe ik af en toe trainingen op mijn vakgebied of om de extra mogelijkheden van nieuwe programmaversies te leren kennen.

Welk materiaal gebruik je om je illustraties te maken?
Vaak begin ik gewoon met een potlood (altijd een vulpotlood met zo’n mooi dun grafietstaafje) op papier wat schetsen te maken. Zo kan ik heel intuïtief werken. Daarna ga ik al heel gauw verder op de computer, meestal in Adobe Illustrator.

Hoe zou je jouw stijl van illustreren omschrijven?
Je zou mijn manier van illustreren kunnen omschrijven als helder, functioneel, informatief. In de loop der jaren ben ik me steeds meer gaan toeleggen op het maken van infographics. Dat ligt me goed en ik vind het een boeiende uitdaging om informatie op een duidelijke en aantrekkelijke manier over te brengen.

‘Zo werkt een vergassingsinstallatie’ over het opwekken van energie m.b.v. biomassa, in dit geval olijvenpulp. De illustratie/infographic is gemaakt voor het septembernummer 2013 van H/Link, het magazine van De Haagse Hogeschool.

Je hoort vaak dat een illustrator een eigen handschrift moet hebben, heb jij die? En zo ja, is het een voordeel of juist een nadeel om een herkenbare tekenstijl te hebben?
Een eigen handschrift ontstaat meestal vanzelf na verloop van tijd, dat ontwikkel je niet doelbewust. Ik zou ook niet willen beweren dat het ‘moet’. Sommige illustratoren switchen heel makkelijk in stijl en zijn daardoor heel breed inzetbaar. Maar soms is het ook een voordeel als je een eigen stijl of specialisatie hebt, dan is de concurrentie minder groot. Ik denk wel dat mijn werk herkenbaar is maar het is moeilijk om daar zelf over te oordelen.

Wat is volgens jou de functie van een illustratie?
In mijn geval is de illustratie altijd een verklaring of zelfs vervanging van de tekst. Met beeldtaal bereik je ook mensen die niet lezen of een andere taal spreken, dat is een groot voordeel.

Je werkt uitsluitend in opdracht, voor wie heb je zoal gewerkt?
Opdrachtgevers zijn/waren o.a. RIVM, Ministerie van EL&I, De Haagse Hogeschool, Wageningen UR, Geonovum, Milieu Cetraal, E.ON, NUON, Essent, Enexis, Gezamenlijke Energiebedrijven, Friesland Campina, Prorail, KPN, ABN/Amro, Koninklijke Metaalunie, Vereniging Eigen Huis, BCD travel, C1000, JéwéRet/Cando, Karwei, Gamma, Forbo Eurocol, Bison, Henkel/Perfax, Malmberg, Noordhoff, Nijgh Versluijs.

Wat was je allereerste illustratie-opdracht?
Het tekenen van een serie tuinstoelen voor een folder.

Heb je zelf een voorkeur voor bepaalde opdrachtgevers of opdrachten?

Illustratie van een oorthermometer, gemaakt voor een brochure van Covidien (productie: VasDiaz).

Ik heb een duidelijke voorkeur voor informatief/instructief illustratiewerk. Daarvoor is het nodig dat je je verdiept in het onderwerp. Dat is ook meteen het interessante want zo leer je nog eens wat. Om een proces, bijv. de werking van een apparaat, een gebeurtenis of het onderwerp van een studie helder neer te kunnen zetten, moet je ‘inzoomen’ op de essentie, maar om het onderscheid te kunnen maken tussen essentie en ‘ruis’ is het van belang eerst je onderwerp goed te doorgronden. Daarna volgt de uitdaging om dat overzichtelijk in beeld te brengen. Als dat lukt en iemand roept: “O, zit dat zo! Eigenlijk heel eenvoudig!” dan ben ik tevreden.

Werk je ook samen met auteurs? Zo ja, hoe verloopt zoʼn samenwerking dan?
De laatste jaren illustreer ik bijna geen boeken meer, alleen soms nog voor educatieve uitgeverijen. Lang geleden heb ik, via de uitgever, wel met auteurs afgesproken. Meestal waren zij de aangewezen persoon om iets uit te leggen over de onderwerpen die geïllustreerd moesten worden. Vaak waren dat boeken over tuinieren (Z&K Groenboekerij). We spraken dan af bij de auteur thuis, bij de uitgever of op locatie. Ik vond dat altijd erg leuk en leerzaam. Tegenwoordig zitten er art-buyers bij de uitgeverijen en is er geen rechtstreeks contact meer met auteurs. Dat bemoeilijkt een goede communicatie vind ik.

Hoe kom je aan nieuwe opdrachten?
De meest opdrachten komen binnen via een zoektocht op internet waardoor men op mijn website terecht komt. Verder heb ik in de loop der jaren een flink netwerk opgebouwd, eerdere opdrachtgevers bevelen me soms aan bij anderen. Een enkele keer nog zoek ik zelf contact met een mogelijke opdrachtgever of bezoek ik beurzen waar ik een praatje maak en kaartjes uitdeel.

Maak je gebruik van social media om je eigen werk te promoten?
Ja, ik maak gebruik van Facebook en LinkedIn.
Social media zie ik als een manier om mijn bestaande contacten warm te houden.

Hoe ziet een gemiddelde werkdag van jou eruit?
Rond 9.00 uur beginnen, lunch rond 13.00 uur en daarna weer werken tot ca.18.00 uur. Soms ga ik naar een klant om een opdracht door te spreken maar de rest van de tijd werk ik thuis.

Wat zijn volgens jou belangrijke eigenschappen voor een illustrator?
Als illustrator moet je om te beginnen kunnen tekenen (ik bedoel écht tekenen; met een potloodje op papier kunnen schetsen). Verder is het belangrijk dat je je kunt verplaatsen in de klant én de doelgroep voor wie de illustratie bestemd is. En natuurlijk maak je duidelijke afspraken waar je je ook aan houdt: over planning, kosten, wat de klant van je kan verwachten. Probeer ook goed in te schatten wat je sterke en zwakke kanten zijn. Verspil geen tijd aan manieren van illustreren die je niet liggen en buit je sterke kanten uit, daar ligt je kracht.

Ben je lid van een bond of vereniging voor illustratoren?
Ik was vroeger lid van de NIC (Nederlandse Illustratoren Club). Die is opgegaan in de BNO waar ik sindsdien lid van ben.

Op welke illustratie ben je zelf het meest trots en waarom?
Meestal ben ik het meest trots op de illustratie die ik het laatst heb gemaakt.

Het Econexishuis te Zwolle van netbeheerder Enexis. Het huis is voorzien van de modernste snufjes op het gebied van energie-neutraal wonen. De illustratie is gebruikt voor een educatieve poster, een productie van DST (het experience bureau) te Baarn.

Welke andere illustratoren bewonder je?
Er zijn veel collega illustratoren waar ik bewondering voor heb, vooral in de sfeer van informatieve illustraties. Ik hoop niet dat ik iemand tekort doe als ik wat namen ga noemen: Karin Schwandt (en haar team), Wim Euverman, Frédérik Ruys, Paul Maas, Wim Dasselaar, Henk Stolker.

Waarin vind jij inspiratie?
Da’s een moeilijke vraag. Vaak zijn dat onbewuste waarnemingen die ineens opkomen als je ze nodig hebt. Het infographics congres dat ieder jaar in Zeist wordt gehouden vind ik altijd erg inspirerend. Niet alleen de sprekers maar ook het contact met collega’s en het bekijken van de expositie.

Las je als kind graag boeken? Zo ja, wat waren jouw favoriete (prenten)boeken?
Als kind was ik verslaafd aan boeken. Mijn allereerste favoriete prentenboek waar ik herinneringen aan heb was ‘Meneer de hond’, een gouden boekje met prachtige tekeningen.

Waar ben je op dit moment mee bezig?
Op dit moment ben ik o.a. bezig voor H/Link, het magazine De Haagse Hogeschool. Ik maak iedere maand een infographic bij een afstudeerscriptie die is genomineerd voor de scriptie-jaarprijs. Die scripties gaan over zeer uiteenlopende onderwerpen, van medisch tot bouwkundig, van technisch tot maatschappelijk werk. Mede daardoor is het erg leuk en interessant om te doen. De scriptie van deze maand gaat over Dienstverlening.
Verder maak ik nu een serie infographics voor het Centrum voor Bevolkingsonderzoek van het RIVM (Rijks Instituut voor Volksgezondheid en Milieu). Met eenvoudige icoontjes wordt uitgelegd hoe het proces van zo’n onderzoek verloopt, wat de uitslagen kunnen zijn, hoe e.e.a. is georganiseerd.

Anke, heb je nog tips voor mensen die ook graag illustrator willen worden?

• Als illustrator moet je écht kunnen tekenen
• Je moet je kunnen verplaatsen in de klant én in de doelgroep voor wie de illustratie bestemd is.
• Maak duidelijke afspraken waar je je ook aan houdt: over planning, kosten, wat de klant van je kan verwachten. Ken je eigen sterke en zwakke kanten. Verspil geen tijd aan manieren van illustreren die je niet liggen en buit je sterke kanten uit, daar ligt je kracht.
• Verder een goede werkdiscipline en flink aan de weg timmeren.

Tot slot, wat wil je als illustrator nog bereiken?
Steeds blijven schaven, verbeteren en vernieuwen.

Meer over Anke Nobel en haar werk vind je op:

• Anke Nobel Illustraties
• BNO (Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers)
• Dutch-illustration

“Donders het bliksemt!”; een illustratie over maatregelen die je in huis kunt nemen om schade door blikseminslag te voorkomen. Gemaakt voor de voorjaarseditie 2013 van het E.ON magazine in opdracht van HeadOffice te Hilversum dat ook de layout verzorgde.

Basisregistratie Grootschalige Topografie; een overzicht van de manier waarop de digitale kaart van Nederland tot stand komt en wordt gebruikt. Herkenbaar zijn de gebouwen van de Ministeries, Rijkswaterstaat en ProRail.
Opdrachtgever: Geonovum, Amersfoort.

Lees ook:

• 10 tips om illustrator te worden
• De illustrator zonder stijl
• Opdrachten vinden als freelance illustrator

______________________________________________________________________________________________________________________________________

Online tekencursus

In Leren Tekenen met Lef en Plezier begeleidt illustrator Hilde je door de wondere wereld van het tekenen. Deze tekencursus motiveert je om (weer) te beginnen.

Laat je perfectionisme los en heb plezier!

Klik op de afbeelding en doe de gratis proefles (les 4).

______________________________________________________________________________________________________________________________________

Elke dag tekenen voor uitstellers | Boek (hardcover)

Een praktisch handboek met tekentips, opdrachten, stappenplan en inspiratie. Voor iedereen die vaker wil tekenen.

Wil jij vaker tekenen, maar weet je niet hoe? Elke dag tekenen voor uitstellers helpt je om van dagelijks tekenen een gewoonte te maken. Met dit boek kun je direct aan de slag. Zélfs als je een uitsteller bent.

Auteur en illustrator Hilde Reurink daagt je uit om 1 maand lang elke dag een tekening te maken. De combi van psychologie, creativiteit en laagdrempelige schrijfstijl maakt het boek uniek in zijn soort.

Pak je tekenspullen alvast en doe mee met dit vrolijke tekenavontuur!

______________________________________________________________________________________________________________________________________

Shop schilderijen | Werk aan de Muur

Abstracte kunst biedt ruimte voor je eigen fantasie, gedachten en emoties. Dompel je onder in de wereld van kleurrijk schilderwerk en kom tot verrassende inzichten.

De Schildertuin maakt abstract werk met een mix van materialen zoals acrylverf, gouache, krijt, inkt, potlood en markers. Opvallende schilderijen vol organische vormen, speelse lijnen en onverwachte kleurcombinaties.

Shop abstract werk bij Werk aan de Muur.

______________________________________________________________________________________________________________________________________

Hilde Reurink schrijft over tekenen, schilderen en creatieve inspiratie op de Schildertuin weblog.
Volg de online tekencursus of bestel het tekenboek Elke dag tekenen voor uitstellers.